korenmolen "Havekes Mölle" te Twello
Deze molen aan de Molenstraat / Havekespad 13 in Twello, gemeente Voorst, wordt bemand door twee vrijwillige molenaars die door hun zorg, aandacht en vakbekwaamheid er voor zorgen dat de molen een schoolvoorbeeld is van goed en deskundig molenbeheer.
|
achtkante stellingkorenmolen
|
Op de plaats van de huidige molen stond al in de 14e eeuw een standerdmolen.
Vanaf 1830 was Jan Havekes de eigenaar; zijn kleinzoon, eveneens een Jan Havekes, besloot in 1896 de molen wegens bouwvalligheid af te breken. Op dezelfde plaats werd in 1898 niet opnieuw een standerdmolen gebouwd, maar een stellingmolen, dezelfde die er nu nog steeds staat. De industrialisatie ging ook aan deze molen niet voorbij en uiteindelijk kwam, net als zovele andere molens, ook deze molen stil te staan en raakte in verval. In 1975 kon de molen echter, na een restauratie, weer draaien maar toch stond de molen in 1982 weer stil. Gelukkig kwam hier een eind aan in 1983, de stichting Behoud Havekes Mölle werd toen opgericht. Dankzij de hulp van veel enthousiaste vrijwilligers kon de molen hersteld worden. Sindsdien wordt de molen draaiende gehouden door twee vrijwillige molenaars, die tevens instructeur zijn.
|
Hiernaast is de originele bouwtekening te zien. Havekes Mölle is een zogenaamde stellingkorenmolen omdat er rondom een opvallende stelling, ook wel genoemd balie of omloop, is aangebracht. Dit type molen is bewust hoog gemaakt om boven de omliggende huizen uit te komen en deze hoogte is nodig om voldoende wind te vangen om te kunnen malen. Vanaf de stelling wordt de molen bediend en dat wil zeggen dat dit de plaats is van waar de zeilen worden voorgelegd en de molen op de wind wordt gezet. |
De wieken zijn bevestigd aan twee metalen roeden, een soort rechthoekige kokers van plaatstaal. Aan de zijkant van de roeden zit een houten hekwerk waarop de zeilen voorgelegd kunnen worden. De lengte van de roeden is 23,50 meter en dat betekent dat de molenaar ruim 10 meter hoog in de wieken moet klimmen om de zeilen te bevestigen.
De kap is het bovenste gedeelte van de molen waarin de zware bovenas ligt, waaraan aan de buitenkant de roeden zijn bevestigd en in de kap het grote bovenwiel dat voor de aandrijving van al het gaande werk, zoals de molenstenen, is vast gezet. Deze kap is in zijn geheel draaibaar en glijdt over zware houten blokken, neuten genaamd.
Om de molen op de wind te kunnen zetten - kruien noemt de molenaar dat - moet de kap worden gedraaid. Daarvoor zijn er zware balken in en aan de kap bevestigd die altijd een opvallend detail van de molen vormen. Horizontaal steken er de lange en de korte spruit door de kap die met vier schoren weer met de zware vertikale staartbalk zijn verbonden. Beneden aan de staartbalk is het kruirad bevestigd dat door zijn spaken en kleurige beschildering meteen opvalt. Door aan dit kruirad te draaien wordt d.m.v. kettingen die aan de staartbalk en aan de liggers van de stelling zijn bevestigd de zware molenkap en daarmee de wieken op de wind gezet, zodat de molen kan draaien en malen.
Op de gietijzeren bovenas is in relief weergegeven IJZERGIETERIJ, de rest is verborgen onder de vulstukken ter hoogte van het bovenwiel, daarachter is het jaartal 1903 te lezen. Deze bovenas is afkomstig van de voormalige molen in Den Ham (Ov.).
|
Hiernaast is de gevelsteen te zien die in de zuidoostgevel is ingemetseld. Foto: E. Tijman
|
Onder in de molen is een winkel waar vele soorten meel en andere waren worden verkocht.
De molen is elke zaterdag te bezichtigen van 10.00 - 12.00 en 13.30 - 17.00 uur.
De molen heeft een eigen website: Havekes Mölle.
Enige foto's gemaakt door een enthousiaste bezoeker.
Vermelding op de Nederlandse molendatabase: Havekes Mölle en op de database van De Hollandsche Molen: Havekes Mölle.
de homepage van B. D. Poppen.
- Copyright © 1999/2022
