De geschiedenis van de molen De Liefde

Reeds in de 16e eeuw is er sprake van een molen te Uithuizen, gelegen op de "Mollenwijrde Uthusen". Zo zijn er een zestal vermeldingen van de molen in de periode 1536-1564.
In 1621 werd, volgens B.van der Veen Czn., de oude molen vervangen door een nieuwe standerdmolen. Zeer waarschijnlijk is er echter sprake van een ingrijpende reparatie, zoals die ook uit de vorige eeuw bekend zijn.
Uit verschillende koopacten blijkt dat de molen in de loop der eeuwen meerdere keren van eigenaar is verwisseld.
In een koopcontract van 1859 is melding van: "Eene wind koornmolen en de daarbij staande zoogenaamde chercherswoning, en eene Behuizinge en schuur, met de vaste beklemming, totaal f 7.000,-."
Nieuwe eigenaar werd H. Mulder, die de molen in 1866 liet afbreken en vervangen door een nieuwe bovenkruier met stelling. De toenmalige burgemeester adviseerde de molenaar om de molenwierde (de "berg" waarop de molen stond) een meter af te graven, wat ook gebeurde.

De molen in 1900 - foto collectie M. Fokkens

Op de bovenste foto is de molen gefotografeerd omstreeks 1900. Op de achtergrond is de molen Aurora te zien. De foto is genomen in de huidige Schoolstraat, vroeger Achterweg.

De onderste foto dateert van omstreeks 1906 en is eveneens genomen in de huidige Schoolstraat, doch nu van de andere kant. Rechts achter de molen is het molenaarshuis met schuur te zien en het grote gebouw links is de Mennonietenkerk (Doopsgezind).

De molen in 1906 - foto collectie M. Fokkens

In 1877 koopt D. Dijksterhuis de molen en werkt ermee tot zijn dood in 1925. In 1930 wordt achter de molen een motorhok gebouwd waarin een Brons dieselmotor wordt geplaatst voor de aandrijving van het onderin de molen geplaatste maalkoppel. De molen krijgt een in 1902 door J. M. de Muinck Keizer te Martenshoek gegoten gietijzeren as - nr. 100 - en het gevlucht wordt vernieuwd en voorzien van zelfzwichting met een brede voorzoom. Dit laatste is noodzakelijk omdat de molen ook is uitgerust met twee pelstenen. In 1932 neemt zoon Pieter Dijksterhuis de molen over.

De molen in 1931 - foto archief B. D. Poppen

   

 

 

 

 

Een ansichtkaart van de molen uit 1931.

Het nieuwe gevlucht is goed te herkennen.

Het motorhok is aan de westzijde tegen de molenromp gebouwd.

Het achtkant is bekleed met dakleer.

Links is het front van het molenaarshuis zichtbaar.

 

Pieter Dijksterhuis komt in 1944 te overlijden, zijn weduwe verkoopt in 1946 de molen aan Jan Smid. Hij wordt de laatste beroepsmolenaar op de molen De Liefde.


Naamswijziging

In 1961/1963 werd de molen hersteld, waarna hij op 14 oktober 1963 officieel weer in gebruik werd genomen. Op de nieuw aangebrachte baard werd de naam van de molen vermeld en die naam was tot veler verrassing en van sommigen zelfs tot grote verontwaardiging niet De Liefde maar "Jonge Jan".
De toenmalige burgemeester Brinkman vroeg daarop aan de molenaar waarom de molen niet de oude naam gekregen had. Het antwoord van molenaar Smid zou zijn geweest: "Börgmeester, d'r komt 'n nije noam op: want oet de Laifde is de jonge Jan geboren!" En daarmee hernoemde molenaar Smid de molen naar zijn in 1962 geboren kleinkind Jan Smid.

In een interview met oud molenaar Jan Smid in de Ommelander Courant op 26-2-1987, kort na de verkoop van de molen aan de toenmalige gemeente Hefshuizen, zegt Jan Smid:

"Toen wij hier kwamen stond de naam "De Liefde" niet op de molen. We hebben hem toen maar omgedoopt in 'De Jonge Jan', naar onze kleinzoon. Die naam staat er nog steeds op. Dat zal wel niet zo blijven, want die naam had alleen voor ons maar zin."

In 1987 stelde Alje Bolt (*) het college van B. en W. van de toenmalige gemeente Hefshuizen schriftelijk voor de molen zijn oorspronkelijke naam De Liefde terug te geven.
B. en W. reageerden daarop van oordeel te zijn dat de restauratie van de molen een goede aanleiding was om te overwegen de molen zijn oorspronkelijke naam terug te geven... Tot daden kwam het echter niet.
Na nieuwe verzoeken van o.a. de oud molenaarsknecht J. Y. Kremer en de huidige vrijw. molenaar, werd de zaak opnieuw in behandeling genomen en op 3 juli 2002 kreeg de molen zijn oorspronkelijke naam De Liefde weer terug. En daarmee kwam de voorspelling van Jan Smid toch nog uit. Zie de foto met de nieuwe, oorspronkelijke naam op de baard.

De molennaam De Liefde

Er zijn meerdere molens geweest die de naam De Liefde hebben gehad en ook nu zijn er nog een aantal molens met deze naam. Zie voor een overzicht de pagina molennaam. Ook in het buitenland, in Sakura, Japan, 40 km ten oosten van Tokyo, staat een molen met de naam De Liefde. Zie voor veel foto's van deze in 1994 door Verbij Hoogmade BV gebouwdde molen de pagina Sakura.


De ligging van de molen

De molen staat op de hoek van de Schoolstraat / Mennonietenkerkstraat, of anders gezegd op de hoek van de Molenwierdstraat / Mennonietenkerkstraat. De weg ten noorden van de molen heette vroeger echter Achterweg.

minuutplan 1828

   

Een deel van de minuutplan van Uithuizen.

bron: www.watwaswaar.nl

Op bovenstaande uitsnede van de in 1828 gemaakte kadastrale minuutplan van Uithuizen, 1e blad, sectie E, staat de molen als perceel nr. 39 ingetekend. Nummer 37 is het molenaarshuis en nummer 40 de chercherswoning. De molen was toen nog een standerdmolen, wat op de tekening is te zien aan de stiepen, het symbool waarmee dit type molen werd afgebeeld.

Eigenaar was toen Machiel Kornelis Mulder, molenaar, zoals uit onderstaande OAT blijkt.

oat uithuizen

Kadastraal is de molen De Liefde nu bekend: gemeente Uithuizen, sectie E nr. 2068. Het totale molenerf beslaat 935 m².

restauratietekening 1990 - gemeente Hefshuizen

Op bovenstaande tekening, gemaakt t.b.v. de restauratie, is de molen, de op- en afrit, de sarrieshut en het molenaarshuis te zien. Tegenover de molen, eveneens op de hoek van de Schoolstraat / Mennonietenkerkstraat staat de Doopsgezinde Vermaning (Mennonietenkerk), die in 1868, twee jaar na de bouw van de molen, is gebouwd. In 2004 is dit kerkje prachtig gerestaureerd en het orgel is de moeite van het beluisteren zeker waard.


Eigenaren

De laatste beroepsmolenaar Jan Smid - foto: P. van Dijken
 

 

 

 

 

De laatste
beroepsmolenaar
Jan Smid

 

 

 

 

Foto: P. van Dijken
1980


Roeden

Oorspronkelijk had de molen een houten as en twee houten zeilroeden. Op twee foto's, genomen omstreeks 1900 en 1906 (zie hierboven), is te zien dat het gevlucht oud-Hollands is uitgevoerd, ook zijn de (opgerolde) zeilen goed te zien.
Op een foto uit 1920 (aldus de vermelding, maar waarschijnlijk later) is het gevlucht met zelfzwichting uitgevoerd.

Een opname van de koren- en pelmolen De Liefde te Uithuizen uit 1928 - foto: collectie B. D. Poppen

 

 

 

Een opname uit 1928
van de koren- en pelmolen
De Liefde te Uithuizen.


Met dakleer op het bovenachtkant,
oud-Hollands gevlucht,
brede voorzoom,
opgerolde zeilen
en een houten as.

 

 

     
Foto: collectie B. D. Poppen

Binnenroede: sedert 1928 (?) ijzer met zelfzwichting en windborden. Deze roede werd in 1947 afgekeurd en in september 1947 verwijderd. Op een foto uit 1948 staat de molen dan ook afgebeeld zonder buitenroede. In 1950 werd door molenmaker Chr. Bremer te Adorp een (Pot)roede van de Nijverheidspolder met zelfzwichting en Van Bussel-stroomlijn aangebracht. In 1971 werd de zelfzwichting uit de binnenroede verwijderd in verband met vervanging en in mei 1973 werd door molenmaker Bremer de nieuwe binnenroede aangebracht; No. 202, met zelfzwichting, Van Bussel-stroomlijn en remklep. De lengte is 21,10 m.
Tijdens de restauratie van 1992-1994 is deze roede voorzien van nieuwe zelfzwichting, Van Bussel-stroomlijn en remklep.

Buitenroede: sedert 1928 (?) ijzeren roede met zelfzwichting en windborden, na de stormschade op 19 juni 1935 (zie hieronder), werd een ingekorte Potroede aangebracht. Deze roede is in 1962 door molenmaker Th. Bremer en Zonen te Adorp opgelapt en voorzien van zelfzwichting, Van Bussel-stroomlijn en remklep. Tijdens de restauratie van 1992-1994 is deze roede vervangen door een nieuwe, No. 260, en wederom voorzien van zelfzwichting, Van Bussel-stroomlijn en remklep. De lengte is 21,00 m.


De storm van 19 juni 1935

Onderstaand knipsel uit de Ommelander Courant van 19 juni 1935 vermeldt over de storm waaraan de molen De Liefde bijna ten onder ging.

storm 19-6-1935 - archief B. D. Poppen

De ramp die de molenaar Dijksterhuis trof, vond plaats op de verjaardag van zijn vrouw.

In de aantekeningen van de heer P. van Dijken vond ik de volgende aanvullende notitie.

Stormramp 19 juni 1935

Grote schade, hersteld door molenmaker Th. Bremer. Molen door uitschietende wind met geweld achteruit gedraaid en met grote moeite tot stilstand gebracht. Op de wind gekruid door o.a. smid Kuiper en schilder Kobus Kuis. Dijksterhuis smeerde onderwijl de as om heet lopen te voorkomen (J. Juk).
Dijksterhuis was aan het teren, teerpot van de stelling gewaaid en de huizen aan de overzijde van de straat onder de teer (J. Smid).

(*) Alje Bolt is de auteur van het 368 pagina's tellende boek Geschiedenis van Uithuizen van de middeleeuwen tot en met 31 december 1978, dat in 1982 door Bakker's drukkerij te Uithuizen is uitgegeven. In dit boek wordt op een drietal pagina's kort verslag gedaan van de molens in de gemeente Uithuizen.


Boekje "De koren- en pelmolen De Liefde"

Tijdens de Nationale Molendag - 14 mei 2011 - werd in de molen De Liefde het eerste exemplaar van het boekje overhandigd aan wethouder Jan Dobma van de gemeente Eemsmond. Het verslag van dit gebeuren verscheen in de Ommelander Courant van 16 mei. Het boekje is als deel 4 in de reeks 'Monumenten in Noord-Groningen', uitgegeven door de Stichting Uitgaven Noord-Groningen.
In het boekje wordt de geschiedenis van de molen en van zijn voorganger beschreven, alsmede van het molenaarshuis en de sarrieshut.
Het boekje op A5-formaat van 24 pagina's met vele illustraties, is voor 3 euro in de molen en bij de VVV te koop. Ook bij het Groninger Molenhuis, Lopende Diep 8 te Groningen, is het boekje te koop.


Deze pagina is onderdeel van   de-liefde-logo   de homepage van B. D. Poppen.

owl

updated           ∴       Copyright © 2000/2022             up